بزرگان ايراني خارج از ايران

    در تاريخ ايران پس از اسلام، ايرانيان بزرگي حضور داشته‌اند كه در ترويج فرهنگ و تمدن ايراني در ديگر كشورهاي جهان نقش بسزايي داشته‌اند ولي از آنجاكه در تاريخ سرزمين ايران چندان نقش موثري نداشته‌اند، ايرانيان نيز چندان آشنايي با اين افراد ندارند، با نگاهي به كشورهاي مختلف جهان مي‌بينيم كه در اغلب آنها بزرگاني ايراني‌-تبار وجود دارند كه از جايگاه و مرتبه‌اي والا برخوردارند، به نظر دانستن اينكه به طور مثال در كشورهاي آسياي جنوب شرقي ايرانيان از عوامل اصلي ترويج دين اسلام بوده‌اند و در اين راستا حتي بين مردم آن سرزمينها جايگاه مقدسي نيز پيدا كردند، ضروري است. در كشوري مثل برونئي ايرانيان چنان جايگاهي پيدا كردند كه همچون سلطان شريف علي در قرن پانزدهم ميلادي به مقام سلطنت رسيدند،‌ در تايلند يك ايراني به نام شيخ احمد قمي چنان مقام و ارجي پيدا كرد كه آرامگاه وي به يكي از زيارتگاهاي مهم تايلند تبديل گرديده است و از نسل وي خاندان بسيار ارجمندي به نام بوناگ (Bunnag) پديد آمد كه قرنهاست هم از لحاظ سياسي و هم از لحاظ اجتماعي از بزرگترين خاندانهاي تايلند محسوب مي‌گردد. در مورد اندونزي كه بزرگترين كشور اسلامي جهان محسوب مي‌گردد، ابن بطوطه در سفرنامه خود مطالبي را بيان كرده است كه خواندن خلاصه‌اي از آن جالب است:

    « پس از بيست و پنج روز دريانوري ما به جزيره جاوه رسيديم، با ورود به جزيره ماموران به بازرسي كالاهاي بازرگانان پرداختند و رئيس و سركرده آنان كه فردي به نام بهروز بود به استقبال ما آمد و بلافاصله نامه‌اي به سلطان نوشت و ورود ما را به ايشان اعلام نمود. با ورود به شهر كه حدود چهار فرسخ تا بندر فاصله داشت، سلطان مجلسي را جهت استقبال با حضور اميرالدوله، قاضي‌القضات امير سيد شيرازي،‌ تاج‌الدين اصفهاني و ديگر بزرگان و دانشمندان ترتيب داد و ما در كاخ پادشاه با آنان ملاقات كرديم.»

    همانطور كه مشاهده مي‌شود اكثر بزرگان كشور اندونزي در آن زمان افرادي ايراني‌تبار از شيراز و اصفهان و ديگر شهرهاي ايران بوده‌اند. ذكر اسامي بزرگان ايراني در اين كشورها و ديگر كشورهاي جهان نياز به تحقيق و بررسي زيادي دارد ولي يافتن آنها با مطالعه مختصري از تاريخ كشورهاي جهان ميسر مي‌باشد. به طور مثال با نگاهي به تاريخ كشورهاي اروپايي مي‌بينيم كه مثلا فردي ايراني به نام نصر تئوفوبوس در امپراتوري بيزانس چنان قدرت و جايگاهي داشت كه به عنوان سركرده ارتش بيزانس حتي امپراتور نيز از وي مي‌ترسيد. در شمال آفريقا يك ايراني به نام عبدالرحمان ابن رستم يك امپراتوري را شكل داد كه قرنها به نام رستميان بر تونس، مراكش،‌ الجزاير و ليبي حكم راند. در شرق آفريقا نيز علي ابن حسن شيرازي امپراتوري تاسيس كرد كه چندين قرن بر سومالي،‌ كنيا،‌ تانزانيا و ديگر كشورهاي اين منطقه تسلط كامل داشت، شيرازيهاي هنوز نيز در اين بخش از آفريقا جايگاه و منزلتي بالا دارند و خصوصا در كشور تانزنيا افزادي از اين نسل حتي به مقام رياست جمهوري نيز رسيده‌اند.