تعيين يك محدوده تاريخي مشخص براي ايران باستان كمي مشكل به نظر مي‌رسد، حد انتهايي آن را مي‌توان قرن هفتم ميلادي يعني زمان سقوط امپراتوري ساساني و تسلط اعراب بر ايران دانست، ولي تعيين زماني براي ابتداي اين دوره از تاريخ ايران از جهاتي داراي پيچيدگي است. يكي از اين پيچيدگيها تعيين مفهوم سرزمين ايران است، در اين مورد مي‌توان چند سئوال مطرح كرد:
1. آيا محدوده جغرافيايي كنوني ايران ملاك است؟ يعني تاريخ مردماني كه در اين محدوده جغرافيايي با هر فرهنگ و آييني در زمانهاي دور مي‌زيستند در باب تاريخ ايران باستان مي‌بايست بررسي گردد؟!
2. آيا سرزمين ايران پهنه گسترده‌تري از اين سرزمين كنوني است كه آن را مي‌توان ايران بزرگ ناميد؟ يعني سرزمين وسعيع‌تري كه مردماني با فرهنگ و سنن متشابه ساليان دراز در آن مي‌زيستند؟!
3. آيا تنها سرزميني كه مردمان ايراني‌زبان از زمانهاي دور در آن مي‌زيستند، را مي‌توان سرزمين ايران ناميد؟ در اينصورت شايد حتي تاريخ ايران باستان در ابتداي امر چندان ارتباطي با سرزمين كنوني ايران نداشته است!
4. آيا مفهوم سرزمين ايران را مي‌بايست تنها به دوره‌اي محدود كرد كه از لحاظ تاريخي اين نام به سرزميني مشخص اطلاق گرديد؟ يعني بپذيريم كه سرزميني به نام ايران تا زماني كه مردمان ايراني‌تبار سرزمين مشخصي را به اين نام تعيين نكرده بودند وجود نداشته است!
سئوالات ديگري را نيز مي‌توان در اين زمينه مطرح كرد، در كل ديدگاهاي متفاوتي در مورد تاريخ ايران باستان وجود دارد و با توجه به كمبود منابع شايد نتوان نظر قطعي در اين مورد مطرح نمود، از يك ديدگاه مي‌توانيم بپذيريم كه زمان ظهور مادها، پارسها، سكاها و ديگر اقوام ايراني‌زبان در منابع تاريخي در حدود قرن هفتم و هشتم قبل از ميلاد آغاز دوره تاريخ ايران باستان است و از اين‌رو تاريخ كهن ايلامي‌ها، لولوبيها، گوتيها، ماناييها و ديگر اقوام يومي ايران را يا مي‌بايست تاريخ باستان سرزمين كنوني ايران ناميد و يا تاريخ مردم يومي ايران قلمداد كرد.
-------------
|